HET VERHAAL ACHTER DE BALINESE CREMATIE
Vandaag kwamen stonden we stil bij een Balinese begraafplaats. Mijn nieuwsgierigheid kwam opzetten. Wat doet men met de overledenen? En wat is het verhaal achter de Balinese crematie: de rituelen, het tijdelijke graf waar ik van gehoord had en alle prachtige gekleurde offers op de hoofden van de Balinese vrouwen.
HINDOEÏSTISCHE CREMATIE
In het Hindoeïstische Bali zul je, wanneer er een sterfgeval of crematie is, allerlei rituelen zien. Deze zijn bedoeld om de overledene de weg te wijzen naar de voorouders en vervolgens naar een volgend leven. De crematie is een verlossing van de omklemmende elementen vuur, lucht, aarde, water en ether. Het moment dat hij kan samensmelten met het goddelijke. Er wordt gekozen voor crematie omdat dit een voorwaarde is, om terug te kunnen keren op aarde. Balinezen hebben er alles voor over om hun doden een rituele crematie aan te bieden, desnoods na het moment van overlijden.
KASTESYSTEEM & HOGE KOSTEN
Voor de hoogste kaste in Bali moet de start van crematie (Ngaben) direct uitgevoerd worden nadat een familielid overlijdt. Dit is een uitgebreide ceremonie om hun overleden familielid te eren. De voorbereidingen voor een grote ceremonie duurt dagen, weken en zelfs maanden, en kost miljoenen rupiahs. De priester, kisten, poppenspeler, rituele voorwerpen en eten kosten veel geld. Denk ook aan de metershoge structuur (bade) om de overledene te vervoeren en een sarcofaag. Daarnaast zijn de rituelen voor en na de crematie erg duur.
Hoewel de Balinees zijn hele leven spaart om de crematie te kunnen betalen, kun je je voorstellen dat dit voor de lagere kaste niet genoeg is op het moment van overlijden. Familieleden gaan door met sparen en wachten tot zij voldoende geld hebben voor de vereiste rituelen. Ook worden er massa crematies gehouden voor mensen die hun eigen crematie gewoonweg nooit kunnen betalen. Deze massa crematies worden iedere drie tot vijf jaar gehouden door het dorp. De gezinnen werken samen tijdens de voorbereidingen. Kijk er niet gek van op als er 80 lichamen tegelijkertijd gecremeerd worden.
Tip: Als toerist kun je op gepaste afstand een massacrematie bijwonen.
TIJDELIJK GRAF
We zijn aangekomen op het grafveld. Verse graven zijn te herkennen aan doorboorde bamboestaken. Deze worden gebruikt zodat de ziel van de overledene kan ontsnappen aan de onderwereld. Op het grafveld graaft een groepje mannen de stoffelijke resten op, vergezeld door de Banjar (de 'dorps-politie'). Heb je de geluiden van de Balinese instrumenten gehoord? Het muziekgezelschap is op pad gegaan om heilig water uit de bron te halen. De overledene zal hier straks in zijn eigen huis mee gereinigd worden. Het ritueel wordt uitgevoerd door de pedanda-priester.
RITUELE REINIGING
Voor de rituele reiniging wordt de overledene eerst versierd met onder andere bloemen. Deze zullen de ziel versterken. Scherven van een spiegel worden op de ogen gelegd, zodat hij bij de wedergeboorte verzekerd is van een paar heldere ogen. Er wordt gelachen en gepraat, familie is opgewekt omdat de crematie gegeven kan worden aan de overledene. Het kan zijn dat de crematie zo lang uitgesteld is dat er weinig van het lichaam over is gebleven. In dat geval maakt men een pop die de overledene vervangt. Daarna begint de pedanda-priester met de symbolische reiniging. Ergens anders in het huis wordt een daglicht-schaduwspel opgevoerd. Het wajang lema spel wordt uitgevoerd zonder scherm en lamp. Vooral kinderen kijken naar het spel van de poppenspeler.
CREMATIEPLECHTIGHEID
Het 'samen eten', zoals wij dat in Nederland kennen, is op Bali geen gewoonte maar altijd onderdeel van een ritueel. Bij een crematieplechtigheid hoort een uitgebreide maaltijd, als laatste eerbetoon aan de overledene. Daarna kan er overgegaan worden op de crematie.
De familieleden willen de overledene geen kans geven om terug te keren dus wordt hij op een dwaalspoor gebracht. Het lichaam wordt niet door de poort het erf afgebracht, maar ergens over een muur getild. Daarna loopt de familie over straat. Bij iedere kruising wordt de versierde kist met bamboe onderstel en paar keer gedraaid. Ook op de crematie plaats wordt het lichaam nogmaals drie keer rondgedraaid. Men wil ervoor zorgen dat de overledene de weg naar huis niet meer terug kan vinden.
​
CREMATIE
Na de laatste ronddraaiing wordt het lichaam uit de kist genomen. Daarna worden de witte doeken van het lijf gehaald. Een andere versierde kist (in de vorm van een dier) staat klaar. De overledene wordt hier in gelegd. Daarna worden er allerlei symbolische voorwerpen toegevoegd. Dit is de kist waarin hij verbrand zal worden, inclusief de witte doeken waarin het lichaam gewikkeld was. Het vuur wordt aangestoken.
Als het vuur gedoofd is, wordt de as in een doek verzameld. Kinderen komen op de plek af om te speuren naar muntjes en andere dure voorwerpen. De as zal na twaalf dagen uitgestrooid worden boven zee. Dit is de plicht tegenover de overledene zodat deze op weg kan gaan naar een nieuw leven.
​
​
Kijk met open ogen!
Aldo & Arinda
